700.000 står utan reint drikkevatn
ZAPORIZJZJA, UKRAINA (TV 2): For tre månader sidan kollapsa demninga ved Kherson. Dermed har den gigantiske Kakhovka-innsjøen tørka ut – og det får store konsekvensar.
Det er tett mellom fiskestengene langs Dnipro-elva, og abboren bit godt i solsteika.
– Fisket er akkurat like bra som då eg var liten, seier Oleksandr Havalko nøgd.
Den pensjonerte sjømannen har kasta skjorta i solsteika.
Han tenner opp ein sigarett og legg ivrig ut om korleis folk i fleire landsbyar i området blei tvangsflytta då det gigantiske vassreservoaret blei fylt.
— Alt dei fekk var 300 rublar, seier han og ristar på hovudet.
Sandstranda langs breidda sør for Zaporizjzja by har nemleg ikkje vore synleg sidan 1956, då demninga og vasskraftverket lengre nede i elva sto ferdig.
Demningskollapsen natt til 6. juni i år førte til kaos og flaum nedanfor demninga og vasskraftverket i Nova Kakhovka.
Med innsjøen forsvann også drikkevatnet til 700.000 menneske i byane og landsbyane ikring.
I tillegg har demningskollapsen også ført til vanskar med å få nok kjølevatn til atomkraftverket ved Enerhodar.
Det okkuperte anlegget ligg på sørsida av det som før var ein gigantisk innsjø.
Då Russland invaderte flykta mange. Vassmangelen etter demningskollapsen har drive nye på flukt.
Fakta om Kakhovkareservoaret
- Khakovkareservoaret var eit vannreservoar i elva Dnipro i Ukraina.
- Det ligg i Kherson, Zaporizhzhja og Dnipropetrovsk fylke.
- Reservoaret blei danna i 1956, då Kakhovkademninga var ferdig.
- Reservoaret er 240 kilometer langt og opp mot 23 kilometer breidt, og dekker eit areal på 2150 kvadratkilometer.
- Vanndjupna var opp mot 16 meter før demninga kollapsa 6. juni 2023.
- Ukraina skuldar Russland for å ha sprengt demninga, noko Russland nektar for.
Renser vatnet med kjerringråd
Likevel har tusenvis av landsbybuarar blitt verande trass krig og mangel på reint vatn.
I landsbyen Malokaterynivka, viser Oleksandr Synezkyi oss korleis han klarar seg.
Eit eige takvannsanlegg samlar opp regnvatnet i ei sisterne.
Heilt reint blir takvatnet ikkje, men eit gammalt kjerringråd har gjort det drikkande, kan Oleksandr røpe; den vonde lukta frå takvatnet forsvann nemleg då han putta ei sølvskei ned i sisterna!
Men no er det lenge sidan det sist regna, seier han og kikkar uroleg opp mot den blå himmelen.
— Eg håpar verkeleg det snart kjem regn.
Meiner Vesten somlar
Flyalarmen høyrest konstant i den vesle landsbyen, som ligg berre 15 kilometer frå frontlinja i sør.
I mai blei huset tvers over gata for 67-åringen treft av eit russisk Iskander-missil.
Eit utbrent flygel står igjen i ruinane.
Like ned i gata bur Julia saman med mor si. Heller ikkje ho har vatn, noko som gjer det vanskeleg å få vaska både kropp og klede.
I tillegg fortvilar ho over kjøkkenhagen som ligg vissen og brun. Vanlegvis kan ho hauste seks-sju bøtter med tomatar.
— I år var det knapt nok tomatar til å fylle ei einaste bøtte, seier ho.
43-åringen er også bitter over militærhjelpa frå Vesten. Ho meiner den kjem altfor seint, og har gjeve dei russiske styrkane tid til å bygge solide forsvarsstillingar.
— No har russarane grave seg så djupt ned at det vil ta ti år å kaste dei ut, seier ho oppgitt.